در بین اجزای فنی خودرو، سیستم برق خودرو بیشترین گستردگی و وسعت را در سراسر وسیله نقلیه دارد. در تمامی مراحل از تنظیم صندلی خودرو قبل از سوار شدن گرفته تا استارت خودرو و بعد از آن خاموش کردن ماشین و قفل کردن آن، شما به نوعی با سیستم برقی خودرو سروکار دارید. بنابراین به عنوان راننده و حتی سرنشین بهتر است تا با دانش اولیه در مورد این سیستم، کارکرد و اجزای آن آشنا شوید. در این مقاله با ما همراه باشید تا ۵ دسته‌بندی سیستم برق‌رسانی خودرو را با هم مرور کنیم.
سیستم برق خودرو چیست؟
برق یکی از سوخت‌های اصلی خودرو است که حتی در قدیمی‌ترین مدل‌ها آن که 100 سال پیش تولید و عرضه می‌‌شدند، نقش کلیدی در راه‌اندازی موتور خودرو داشته. اما رفته رفته مهندسان متوجه کارایی گسترده‌تر این انرژی در طراحی سایر سیستم‌های موتور شدند. به طوریکه امروزه اگر نگاهی به آپشن‌های هوشمندی که روی خودروها نصب می‌شوند بیندازید، می‌بینید که بیشتر آن‌ها از سیستم برق خودرو تغذیه می‌کنند. علاوه بر این آپشن‌ها، بسیاری از این خودروهای مدرن حتی در انجام اساسی‌ترین وظایف خود نیز به برق متکی هستند و در صورت بروز هرگونه نقص فنی در سیستم برقی حتی قادر به راه رفتن نخواهندبود.
بنابراین می‌بینیم که نقش سیستم برق خودرو در عملکرد کلی وسیله نقلیه در هر دهه پررنگ‌تر می‌شود. پس ضروری است که شما به عنوان راننده با بخش‌های مختلف این سیستم و اجزای هر کدام آشنا باشید تا بتوانید به درک بهتری از کارکرد اتوموبیل خود برسید.
اجزای اصلی سیستم برق خودرو
سیستم برق خودرو به طور کلی از ۵ زیرمجموعه تشکیل شده:
- تولیدکننده برق
- ذخیرهکننده برق
- توزیعکننده برق
- کنترلکننده برق
- مصرفکننده برق
در ادامه این بخش به معرفی این زیرمجموعه‌ها و اجزای اصلی هرکدام می‌پردازیم.
سیستم تولیدکننده برق
نیروی مکانیکی که به واسطه گردش موتور ایجاد می‌شود از طریق یک تسمه وارد سیستم برق خودرو می‌شود. در اینجا قطعاتی وجود دارند که وظیفه آن‌ها تبدیل این نیروی مکانیکی به نیروی الکتریکی است. در خودروهای قدیمی این نقش برعهده دینام بوده اما امروزه می‌بینیم که در خودروهای مدرن، طراحان بیشتر از آلترناتور استفاده می‌کنند.
دینام و آلترناتور هر دو انرژی مکانیکی موتور را به برق 12 ولتی تبدیل کرده و آن را به سمت سیستم ذخیرهکننده برق هدایت می‌کنند. به طور کلی آلترناتور عملکرد بهینه‌تری را از خود نشان می‌دهد و امروزه در خودروهای جدید بنز، بی‌ام‌و و حتی خودروهای چینی به طور کامل جایگزین دینام شده. از جمله دلایل خودروسازان در انتخاب این قطعه می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- آلترناتور راندمان کلی بالاتری دارد و حتی در دورهای پائین موتور نیز کار می‌کند.
- آلترناتور حجم کمتری دارد و سبک‌تر است.
- سیستم‌های برقی مجهز به آلترناتور ساده‌تر هستند و نیاز به نگهداری کمتری دارند.
- آلترناتورها عمر بیشتری نسبت به دینام دارند.
بیشتر بخوانید: تسمه تایم چیست و چگونه کار می‌کند؟
سیستم ذخیرهکننده برق
در تمامی انواع خودروها، سیستم ذخیرهکننده برق تنها از یک عضو تشکیل شده و آن‌هم باتری است. برق 12 ولتی که توسط دینام یا آلترناتور تولید شده به باتری منتقل می‌شود. این انرژی الکتریکی در باتری ذخیره شده و در زمان خاموشی موتور، برق خودرو را تامین می‌کند. استارت خودرو، چراغ‌های کابین، بالابرهای شیشه، رادیو، برف پاک‌کن و سایر قطعات خودرو که در زمان خاموشی ماشین کار می‌کنند، برق موردنیاز خود را از باتری تامین کرده‌اند.
کارکرد باتری خودرو در مدل‌های مختلف یکسان است اگر چه ممکن است مواد تشکیل‌دهنده آن در برخی از خودروهای مدرن با خودروهای قدیمی تفاوت داشته باشند.
سیستم توزیعکننده برق
برقی که توسط دینام تولید شده و در باتری ذخیره می‌شود، بوسیله سیستم توزیعکننده برق که در سراسر خودرو حضور دارد به سایر قطعات منتقل می‌شود. این سیستم در حقیقت همان سیم‌کشی‌های برق خودرو هستند که برحسب مسیری که در آن قرار دارند، به دسته‌بندی مختلفی تقسیم می‌شوند. این سیم‌ها داخل روکش‌های پلاستیکی قرار می‌گیرند و با استفاده از چسب برق بهم چسابنده می‌شوند.
یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم توزیعکننده برق که بیشتر در خودروهای قدیمی دیده می‌شود، دلکو است. دلکو با انتقال برق از کویل به شمع‌ها وظیفه ایجاد جرقه در موتور را برعهده دارد. همچنین دلکو می‌تواند با قطع و وصل کردن جریان ورودی، احتراق در سیلندرهای موتور خودرو را زمانبندی کند. اما در خودروهای جدید سنسورهای ECU جایگزین این قطعه شده‌اند و زمانبندی این جرقه‌زنی‌ها را کنترل می‌کنند.
اگر هر کدام از قطعات این بخش به‌درستی وظایف خود را انجام ندهند، خودرو استارت نخواهدخورد. در مورد سایر دلایل رایج استارت نخوردن ماشین و راهکارهای هر کدام در اینجا بخوانید.
سیستم کنترلکننده برق
در سیستم برق خودرو قطعاتی وجود دارند که به آن‌ها قطعات کنترلکننده برق می‌گویند. در حقیقت این اجزا جریان ورودی و خروجی برق به بخش‌های مختلف را کنترل می‌کنند.
- کلیدها و دکمه‌ها: قطعاتی که در داخل کابین نصب شده‌اند و به راننده این امکان را می‌دهند تا مصرف‌کننده‌هایی مثل شیشه‌ها، چراغ خودرو، فن، برف‌پاک‌کن و.. را روشن یا خاموش کنند.
- فیوزها: سیستم برق خودرو توسط فیوزها محافظت می‌شود. در صورتیکه جریان برق خودرو به صورت ناگهانی افزایش پیدا کند، فیوزها می‌سوزند و از آسیب به سایر بخش‌های سیستم جلوگیری می‌کنند.
- رله‌ها: کلیدهای الکترومکانیکی که وظیفه متناوب‌سازی جریان برق را برعهده دارند.
- کوئل: قطعه‌ای که برق ۱۲ ولتی را تا چند برابر تقویت می‌کند و یک جرقه قوی در شمع‌ها ایجاد می‌کند.
سیستم مصرفکننده برق
تمام لوازم برقی که در داخل یا خارج کابین خودرو نصب شده‌اند، نوعی مصرفکننده برق هستند و در حلقه آخر از سیستم برق خودرو قرار می‌گیرند. از جمله این قطعات به موارد زیر می‌توانیم اشاره کنیم:
- کولر، بخاری، مانیتور، سیستم‌های صوتی و تصویری، چراغ‌های داخل و خارج خودرو، شیشه‌ها، فن، استارت و….
اجزای اصلی سیستم برق خودرو در یک نگاه
اگر بخواهیم به صورت خلاصه نگاهی به اجزای اصلی سیستم برق خودرو فارغ از دسته‌بندی‌های هرکدام بیندازیم، داده‌های ما در جدول زیر جمع می‌شوند:
| نام قطعه | سیستم | وظیفه |
|---|---|---|
| باتری: | ذخیرهکننده برق | ذخیره برق برای استفاده در زمان خاموشی |
| دینام یا آلترناتور: | تولیدکننده برق | تبدیل نیروی مکانیکی به الکتریکی |
| استارت: | مصرفکننده برق | روشن کردن موتور با استفاده از برق باتری |
| کوئل: | کنترلکننده برق | افزایش ولتاژ برای ایجاد جرقه |
| دلکو: | توزیعکننده برق | انتقال برق از کوئل به شمع |
| شمع: | مصرفکننده برق | وظیفه تولید جرقه با استفاده از برق |
| سیم‌ها: | توزیعکننده برق | اتصال بخش‌های مختلف سیستم برق به یکدیگر |
| فیوزها: | کنترلکننده برق | محافظت از سیستم در برابر جریان‌های بالا |
| سیستم‌های امنیتی و رفاهی: | مصرفکننده برق | تامین امنیت سرنشینان |
بیشتر بخوانید: راهنمای کامل انواع سیستم ایمنی خودرو | به همراه معرفی 7 آپشن نجات‌دهنده
جمع‌بندی
همانطور که دیدید سیستم برق خودرو در قسمت‌های مختلف خودرو نماینده دارد و به نوعی سراسر خودرو را به یکدیگر متصل می‌کند. بنابراین بروز نقص حتی در یکی از حلقه‌های این اتصال می‌تواند به مشکلات بسیار جدی منجر شود.
بررسی کامل سیستم برق خودرو و اطمینان از کارکرد صحیح تمام این اجزا، از جمله مراحلی است که باید قبل از خرید و در طی جلسه کارشناسی خودرو انجام دهید. در مجموعه عبادی، کارشناسان ما با بیش از دهه‌ها سابقه کار با خودروهای داخلی و خارجی، به شما در پیدا کردن انواع عیوب پنهان خودرو و رفع آن‌ها کمک می‌کنند. برای دریافت اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت مشاوره از طریق لینک زیر اقدام کنید.
سوالات متداول
سیستم برق خودرو از چه بخشهایی تشکیل شده است؟
۱-تولیدکننده برق. ۲-ذخیرهکننده برق. ۳-کنترلکننده برق. ۴-توزیعکننده برق. ۵-مصرفکننده برق.
مهم‌ترین اجزا در سیستم برق خودرو کدام‌ها هستند؟
۱-دینام. ۲-باتری. ۳-استارت. ۴-کوئل. ۵-دلکو. ۶-شمع.
مهم‌ترین قطعات در استارت خوردن خودرو کدام‌ها هستند؟
باتری. استارت. شمع. کوئل. دلکو.
