تسمه تایم چیست و چگونه کار می‌کند؟

تسمه تایم چیست؟ یکی از مهم‌ترین اجزای موتور خودرو است که حرکات سایر قطعات را زمانبندی می‌کند. نقش تسمه تایم در کارکرد موتور به حدی ضروریست که در سرویس‌های دوره‌ای خودرو جز اولین قطعاتی است که سلامت آن بررسی می‌شود. راهنمای کامل در مورد نحوه عملکرد این قطعه، علائم خرابی و تفاوت آن با زنجیر تایم را در ادامه بخوانید.

تسمه تایم چیست؟

در سیستم موتوری خودرو، تسمه تایم از جمله قطعاتی است که وظیفه آن تنظیم حرکت سایر اجزای سیستم است. این بند پلاستیکی جزئی از قطعات موتورهای احتراق داخلی به شمار می‌آید و در زمان اختراع در حقیقت جایگزین زنجیر تایم در موتور خودروها شد. تولید انبوه تسمه تایم در موتور خودرو، اولین بار در یک خودروی آلمانی به نام گلاس 1004 اتفاق افتاد. بعد از آن بسیاری خودروسازان که تحت تاثیر عملکرد فوق‌العاده دقیق این قطعه قرار گرفته بودند، تسمه تایم را وارد موتورهای جدید خود کردند.

اما وظایف تسمه تایم چیست؟ تسمه تایم یک رابط پلاستیکی بین میل‌لنگ و میل‌سوپاپ است. یعنی نیروی حرکتی میل‌لنگ را توسط میل‌سوپاپ به سوپاپ‌ها منتقل می‌کند و در ادامه باز و بسته شدن سوپاپ‌ها را تنظیم می‌کند. میل‌لنگ نیز در انجا نیروی حرکتی خود را از پیستون‌ها گرفته و علاوه بر انتقال آن‌ها به میل‌سوپاپ، این نیرو را به چرخ‌ها نیز منتقل می‌کند.

شرح وظایف تسمه تایم چیست؟

موتورهای احتراق داخلی طی 4 مرحله کار می‌کنند. در این میان تسمه تایم وظیفه تنظیم زمانبندی این مراحل را دارد.

1. پیستون در داخل سیلندر به سمت پائین حرکت می‌کند و با باز شدن سوپاپ توسط تسمه تایم، مخلوط سوخت و هوا به داخل سیلندر مکیده می‌شود.
2. پیستون به سمت بالا حرکت می‌کند و با بسته شدن سوپاپ توسط تسمه تایم، مخلوط سوخت و هوا در داخل سیلندر کمپرس می‌شوند.
3. با جرقه زدن شمع و انفجار این مخلوط، پیستون به سمت پائین هدایت شده و تسمه تایم سوپاپ دود را باز می‌کند.
4. مجدد پیستون به سمت بالا حرکت کرده و دود از مسیر سوپاپ خارج می‌شود.

بنابراین در پاسخ به این سوال که وظیفه اصلی تسمه تایم چیست باید بگوییم در یک کلام تنظیم زمانبندی باز و بسته شدن سوپاپ‌ها. تسمه تایم با هماهنگ کردن حرکت میل‌لنگ با میل‌سوپاپ است که نقش خود را ایفا می‌کند.

اگر در محل اتصال این تسمه به میل‌لنگ یا میل‌سوپاپ هرگونه لغزشی اتفاق بیافتند، می‌تواند آسیب جدی به موتور خودرو وارد شود. دندانه‌هایی که روی این تسمه قرار دارند، تا حد زیادی از این لغزش‌ها جلوگیری می‌کنند.

تفاوت بین زنجیر تایم و تسمه تایم چیست؟

همانطور که در ابتدای این مقاله گفتیم، خودروسازان پیش از تسمه تایم از زنجیر تایم در خودروهای قدیمی خود استفاده می‌کردند. زنجیرتایم عملکردی دقیقا مشابه تسمه تایم دارد با این تفاوت که کاملا از آهن ساخته شده. دلیل اصلی و مهمی که باعث شد خودروسازان به استفاده از تسمه تایم روی بیاورند، آلودگی صوتی بود که زنجیر تایم تولید می‌کرد.

همین مسئله سروصدا به تنهایی خودروسازان را قانع کرد تا تسمه پلاستیکی را جایگزین زنجیر آهنی کنند. طبیعتا تسمه تایم طول عمر کمتری دارد و در مدت زمان کوتاه‌تری نیاز به تعویض پیدا می‌کند. اما زنجیر تایم با اینکه استقامت بالایی دارد و حتی ممکن است هیچ‌گاه نیاز به تعویض نداشته باشد، در صورت پارگی و یا دررفتگی می‌تواند موتور خودرو را به طور کامل از کار بیاندازد. در حالیکه دررفتگی تسمه تایم خطر چندانی برای سلامت موتور ندارد.

با این وجود، اگر نگاهی به محصولات جدید بنز، BMW و تویوتا بیندازید، می‌بینید که زنجیر تایم مجدد به موتور این خودروها بازگشته است.

زمان مناسب برای تعویض تسمه تایم

تسمه تایم استقامت بالایی ندارد و بعد از مدتی استفاده، بسیار مستعد پارگی و دررفتگی است. گرمای موتور و اصطکاک دو عامل اصلی در کوتاهی عمر تسمه هستند. زمانی که شما یک خودروی جدید می‌خرید، در داخل دفترچه راهنما، مقدار مسافت پیموده‌شده برای تعویض تسمه تایم ذکر شده. برای بسیاری از خودروها این عدد ۶۰ هزار کیلومتر یا حدود ۲ سال تخمین زده می‌شود. در مورد راهنمای کامل زمان تعویض قطعات خودرو قبلا در مقاله‌ای جداگانه توضیح داده‌ایم.

جنس و کیفیت ساخت تسمه تایم تاثیر بسیار مستقیمی روی زمان تعویض آن دارند. به عنوان مثال خودروسازی فورد اعلام کرده که خودروهای این شرکت بعد از پیمایش 160 هزار کیلومتر به تعویض تسمه تایم نیاز پیدا خواهندکرد.

علائم خرابی تسمه تایم چیست؟

در توضیح اینکه تسمه تایم چیست و چه تفاوتی با زنجیر تایم دارد گفتیم که خرابی تسمه تایم در بیشتر مواقع آسیب جدی برای موتور خودرو به همراه ندارد. اما با این‌حال نباید تعویض آن را به تعویق انداخت و در صورت مشاهده هر کدام از علائم زیر باید به سرعت برای رفع مشکل اقدام کرد:

• تسمه تایم زمانی که فرسوده شود، زمانبندی دندانه‌های آن بهم می‌ریزد و در نتیجه دور موتور از حالت عادی خارج می‌شود. 
• اگر تسمه تایم به طور کامل پاره شده باشد، خودرو استارت نخواهدخورد.
• اگر پیشرانه خودرو به صورت ناگهانی و با سروصدای عجیب خاموش شود، می‌تواند نشانه خرابی و مشکلات تسمه دینام باشد که در ادامه می‌تواند زمینه‌ساز پارگی تسمه تایم نیز شود.
• همچنین موتور اگر به هنگام روشن شدن صدای جیغ یا سوت از خود تولید کند، احتمالا تسمه دینام آن پاره شده. در چنین وضعیتی دیر یا زود تسمه تایم نیز به شرایط مشابهی دچار می‌شود.

جمع‌بندی

در بررسی اینکه وظایف تسمه تایم چیست، در مورد نقش مهم این قطعه در عملکرد کلی موتور خودرو صحبت کردیم. به همین دلیل، تعویض دیرهنگام تسمه تایم می‌تواند ضررات مالی جبران‌ناپذیری را به همراه داشته باشد. یکی از روش‌های کاربردی در بررسی سلامت تسمه تایم، بازدید چشمی است. تشخیص میزان کارکرد این قطعه و وضعیت سلامتی آن، از جمله وظایفی است که تنها تعمیرکاران و کارشناسان خودرو از عهده آن برمی‌آیند.

در مجموعه کارشناسی خودرو عبادی ما به شما کمک می‌کنیم تا به هنگام خرید خودرو دست دوم از سلامت و میزان کارکرد واقعی تسمه تایم و سایر قطعات موتور خودرو آگاه شوید. همکاران ما با سال‌ها تجربه در کارشناسی انواع خودروهای داخلی و خارجی در بیش از 10 شعبه فعال، آماده خدمت‌رسانی هستند. برای رزرو نوبت از طریق لینک زیر اقدام کنید.

سوالات متداول