از سری مقالات آشنایی با اجزای فنی خودرو در این مقاله با موتور و اجزای اصلی آن آشنا می‌شوید. موتور قلب تپنده‌ی هر خودرو است. بخشی که بدون آن، حتی گران‌ترین و مدرن‌ترین ماشین‌ها نیز بی‌جان خواهند بود. قدرت، حرکت، شتاب و حتی صدای خاص هر خودرو، همگی وابسته به موتور هستند. به همین دلیل، آشنایی با اجزای موتور نه‌تنها برای تعمیرکاران یا متخصصان فنی، بلکه برای هر راننده‌ای ضروری است.
دانستن این‌که کدام بخش مسئول انجام چه وظیفه‌ای است، می‌تواند در نگهداری بهتر خودرو، جلوگیری از خرابی‌های پرهزینه و حتی افزایش طول عمر وسیله نقلیه نقش مؤثری ایفا کند. در این مقاله قصد داریم با زبان ساده و دقیق، اجزای اصلی موتور خودرو را معرفی کنیم.
موتور چگونه کار میکند؟
موتور خودرو یک سیستم پیچیده است که با تبدیل انرژی شیمیایی سوخت به انرژی مکانیکی، امکان حرکت خودرو را فراهم می‌سازد. این فرآیند عمدتاً از طریق احتراق درون سیلندرها انجام می‌شود. ترکیب سوخت و هوا، جرقه زدن شمع، حرکت پیستون‌ها و انتقال نیرو به چرخ‌ها، همگی بخشی از این چرخه‌ی به‌ظاهر ساده اما در واقع بسیار دقیق و هماهنگ هستند. درک این چرخه به فهم بهتر نقش هر جزء موتور کمک میکند.
اهمیت شناخت اجزای موتور در عیب‌یابی
یکی از مزایای مهم آشنایی با ساختار و اجزای موتور، توانایی در تشخیص زودهنگام ایرادات احتمالی است. برای مثال، صدای غیرمعمول از موتور ممکن است به مشکل در سوپاپها یا پیستون‌ها اشاره داشته باشد. یا کاهش شتاب خودرو، نشانه‌ای از اختلال در انژکتور یا سیستم احتراق باشد. این دانش به راننده کمک میکند تا در مواجهه با مشکل، سریعتر واکنش نشان دهد و از بروز خسارات گسترده‌تر جلوگیری کند.
آشنایی با اجزای موتور خودرو، اولین قدم برای حفظ سلامت آن است. برای اطلاعات بیشتر درباره علائم و روش‌های بررسی موتور، مقاله سالم بودن موتور ماشین را بخوانید.
معرفی اجزای اصلی موتور
آشنایی با اجزای موتور به ما کمک میکند تا بتوانیم عملکرد کلی سیستم را بهتر درک کرده و حتی در مواقع اضطراری، تشخیص دهیم مشکل از کدام بخش ممکن است باشد. در ادامه، نگاهی دقیق‌تر به مهم‌ترین اجزای موتور خواهیم داشت:
| قطعه | کارکرد |
|---|---|
| بلوک سیلندر | بدنه‌ی اصلی موتور است که همه قطعات مهم روی آن سوار می‌شوند. جنس آن معمولاً از آلیاژ فلزات مقاوم در برابر حرارت است. |
| سیلندر | محفظه‌ای است که پیستون در آن بالا و پایین می‌رود. این حرکت باعث ایجاد احتراق و تولید نیرو می‌شود. |
| سرسیلندر | روی بلوک سیلندر نصب می‌شود و سوپاپها، شمع و سیستم‌های ورودی و خروجی روی آن قرار دارند. نقش مهمی در آب‌بندی و احتراق دارد. |
| واشر سرسیلندر | بین سرسیلندر و بلوک قرار میگیرد تا از نشت آب، روغن و فشار گاز جلوگیری کند. کیفیت آن در سلامت موتور بسیار مهم است. |
| بوش سیلندر | نوعی آستر داخلی برای دیواره سیلندر است که اصطکاک را کاهش می‌دهد. در صورت آسیب، قابل تعویض است. |
| واتر پمپ | مایع خنک‌کننده را از رادیاتور به موتور و برعکس پمپاژ میکند. وظیفه اصلی‌اش جلوگیری از داغ شدن موتور است. |
| پیستون | قطعه‌ای متحرک است که درون سیلندر بالا و پایین می‌رود. انرژی حاصل از احتراق را به حرکت مکانیکی تبدیل میکند. |
| رینگ پیستون | روی پیستون نصب می‌شود تا از نشت روغن و گاز جلوگیری کند. همچنین در خنک کردن پیستون نقش دارد. |
| میللنگ | حرکت بالا و پایین پیستون‌ها را به حرکت چرخشی تبدیل میکند. این حرکت در نهایت به چرخ‌ها منتقل می‌شود. |
| کارتر | محفظه‌ای در پایین موتور است که روغن موتور در آن جمع می‌شود. همچنین نقش خنک‌کننده و روان‌سازی دارد. |
| سوپاپ | ورود هوا و سوخت به سیلندر و خروج دود حاصل از احتراق را کنترل میکند. به دو نوع هوا (ورودی) و دود (خروجی) تقسیم می‌شود. |
| میل سوپاپ | مسئول باز و بسته کردن سوپاپها در زمان مناسب است. با چرخش خود، وضعیت سوپاپها را تنظیم میکند. |
| شمع | جرقه‌ای در سیلندر ایجاد میکند تا مخلوط هوا و سوخت منفجر شود. هر سیلندر یک شمع دارد. |
| تسمه تایم | حرکت میل‌سوپاپ را با میللنگ هماهنگ میکند. اگر پاره شود، ممکن است به موتور آسیب جدی بزند. |
| فلایویل | قطعه‌ای دیسکی شکل است که انرژی دورانی را ذخیره میکند. کمک میکند موتور روان‌تر و یکنواخت‌تر کار کند. |
| شاتون | پیستون را به میللنگ متصل میکند و حرکت آن را منتقل میکند. فشار زیادی را تحمل میکند و بسیار مقاوم است. |
| فنر سوپاپ | پس از باز شدن سوپاپ، آن را به جای اولیه‌اش بازمی‌گرداند. عملکرد صحیح آن برای احتراق دقیق ضروری است. |
| پمپ روغن | روغن موتور را به قطعات مختلف می‌رساند تا روان‌سازی و خنک‌کاری انجام شود. خرابی آن خطرناک است. |
| توربوشارژ | با استفاده از گازهای خروجی، هوای بیشتری به داخل موتور می‌فرستد. این کار باعث افزایش قدرت و بازدهی می‌شود. |
| سوپرشارژ | عملکردی شبیه توربو دارد ولی نیروی خود را از موتور میگیرد نه از دود اگزوز. واکنش سریع‌تری نسبت به توربو دارد. |
| موتور استارت | برای روشن شدن اولیه، میللنگ را می‌چرخاند تا موتور به کار بیفتد. بعد از روشن شدن موتور، از مدار خارج می‌شود. |
| سوپاپ PCV | بخار روغن و گازهای اضافی داخل موتور را جمع کرده و دوباره وارد سیستم احتراق میکند. این کار باعث کاهش آلایندگی و مصرف سوخت می‌شود. |
جمع‌بندی
شناخت اجزای داخلی موتور، تنها یک موضوع فنی نیست بلکه دانشی کاربردی و ضروری برای هر مالک خودرو به شمار می‌رود. دانستن نقش و عملکرد هر قطعه، امکان مراقبت دقیق‌تر، تشخیص زودهنگام ایراد، و در نهایت، صرفه‌جویی در هزینه‌های تعمیر را به همراه دارد. با آشنایی با اجزای موتور، راننده می‌تواند ارتباطی عمیق‌تر با وسیله‌ی نقلیه‌ی خود برقرار کرده و نگهداری آن را با آگاهی بیشتر انجام دهد.
اگر دوست دارید درباره عملکرد موتور خودرو و نگهداری درست از آن بیشتر یاد بگیرید، آکادمی عبادی با آموزش‌های کاربردی و تخصصی می‌تواند منبعی معتبر و قابل اتکا برای شما باشد.
در کارشناسی خودرو عبادی، با بهره‌گیری از دستگاه‌های پیشرفته و کارشناسان باتجربه، تمامی قطعات موتوری از جمله بلوک سیلندر، پیستون، میللنگ، سوپاپها، شمع‌ها و… با دقت بررسی می‌شوند. پس اگر می‌خواهید با خیال راحت خودروی موردنظر را بخرید، همین حالا با کارشناسی عبادی تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱. موتور خودرو از چه اجزای اصلیای تشکیل شده است؟
شامل قطعاتی مانند بلوک سیلندر، سرسیلندر، پیستون، میللنگ، سوپاپها، شمع، تسمه تایم، توربو شارژ و… است.
۲. چرا شناخت اجزای موتور مهم است؟
برای تشخیص به موقع مشکلات فنی و جلوگیری از خسارات جدی به موتور.
۳. توربو شارژ و سوپر شارژ چه تفاوتی دارند؟
توربو از گازهای خروجی و سوپر شارژ از میللنگ نیرو میگیرد؛ اولی اقتصادیتر، دومی سریعتر عمل میکند.
